Akreditifde Sorun Çıkmaması İçin Yapılacak Kontroller

TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI
DIŞ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

AKREDİTİF KARŞILIĞINDA GERÇEKLEŞTİRİLECEK İHRACAT İŞLEMLERİNE İLİŞKİN ÖDEMELERDE SORUN ÇIKMAMASI İÇİN YAPILMASI GEREKEM KONTROLLAR


(PAYMENT FOR EXPORTS: KEY CHECKS FOR A SMOOTH TRANSACTION
By SITPRO)
Çeviren: Nedim USTA

Ödemeleri açılan bir akreditif karşılığında yapılan bir ihracatçı iseniz, işlemin pürüzsüzce yürütülebilmesi için,tarafınıza vaki taleplere tam olarak uymak zorundasınız.Aksi takdirde, paranızı almakta gecikebilir veya daha kötüsü hiç alamayabilirsiniz.

Bu tür problemlerin üstesinden gelinebilmesinde, daha önce alıcınızla anlaştığınız,tercihan satış yapıldığı anda geçerli olacak hususları içeren, akreditif şartlarına riayet etmek esastır. Bu, daha sonraki yanlışlıklar ve zaman alıcı müteaddit görüşmeleri mümkün olduğu kadar bertaraf etmeye yardım edecektir. İlave olarak akreditifte talep edilen belgeler akreditife uygun ve doğru olarak tamamlanmalı ve akreditifte şart kılınan süre içinde bankanıza sunulmalıdır.

Bu hususu basit bir işlem olarak farz edebilirsiniz fakat, uygulamada istatistikler aksini göstermektedir.Örnek olarak, İngiltere’nin “Uluslararası Ticari Prosedürleri Basitleştirme Heyetince (Simplification of İnternational Trade Procedures Board-SITPRO) yapılan son çalışmalarda, akreditif karşılığı yapılan ihracatta, ihracatçılara bankalara sunulan %60’a varan oranda ihracat vesaikin tamam olmaması veya yanlışlıklar nedeniyle ilk ibrazlarında reddedildiği ortaya çıkmıştır. Daha ileri safhadaki bir araştırmada ise, bu iadelerin çoğunluğunun ufak hatalar veya genel dikkatsizliklerden doğduğu anlaşılmıştır.

Bu husus hemen hemen diğer ülkelerde de aynıdır.

Aşağıdaki kontrollar ve genel yol gösterici açıklamalar SITRO’nun “Ödeme Prosedürleri Çalışma Grubu” tarafından düzenlenmiştir. Bu liste tabii ki bir akreditiften doğması muhtemel her durumu kapsaması bakımından okunup ve takip edilirse, ödemeler ertelenmesine veya hiç yapılmamasına sebep olan bir kısım problemlerin bertaraf edilmesine yardım edebilir.

Anahtar kontrollar:

Akreditif alır almaz çok dikkatli bir şekilde tekrar tekrar okuyup akreditifte yer alan şartları satış sözleşmenizle karşılaştırın.

Aşağıdaki hususları yerine getirmek esastır:

- Alıcı ile mutabık olduğunuz akreditifi türünü kontrol ediniz (mesela gayri kabilürücü teyitli gayrikabilirücü.
- Vadenin malları yüklenebilmesi ve belgelerin elde edilerek bankaya zamanında gönderebilmesi için yeterli bir süre sonunda olup olmadığını kontrol etmek,
- Akreditifdeki esas şartını yerine getirip getiremeyeceğinizi ve akreditifte talep edilen belgeleri tam olarak elde edip edemeyeceğinizi kontrol etmek,
- Akreditif yazımının doğruluğunu kontrol etmek (her hangi bir yazılış hatasını derhal alıcınızla görüşmelisiniz.)
- Herhangi tadilat veya süre uzatım gerekli ise derhal alıcınızla temas kurarak, akreditifi açan bankaya talimat vermesini sağlamak, akreditifteki tadilatın gecikmesiz olarak alınması izlemek.

Akreditifin, yükleme karşılığında size ödeme yapılmasına ilişkin banka talimatı olduğunu unutmayın.Bankanın takdir etme hakkı yoktur. İbraz ettiğiniz ihracat vesaikinde bulunan herhangi bir şekilde veya küçüklükteki hata ve/veya tutarsızlıkları bankanın tasvip etmesine izin verilmez ve bu şartlarda size ödeme yapamaz.

Malları yükleyip, akreditife ilişkin ihracat vesaikine ve varsa poliçeyi bankanıza sunduğunuz anda ;

- Bu belgeleri akreditif vadesi içinde ve yüklemenin yapılmasını müteakip vesaikin sunulmasını istenen belirli süre içinde ibraz ettiğinizden ,
- Vesaikin ibrazı dahil akreditifdeki bütün kaide ve şartları tam olarak yerine getirdiğinizden ,
- Vesaikin tamam ve birbirine uygun olduğundan ,emin olmalısınız.


Ayrıntılı kontrollar:

Yukarıda listesi yapılan “ anahtar kontrollar”a ek olarak, aynı zamanda ihracat vesaikinizde bir seri spesifik kontrolları da gerçekleştirmelisiniz. Bunların en önemlileri aşağıdadır

1-Akreditif ne sebeple kullanılabilir?
- Ödeme ( sadece vesaik veya üzerinde ödeyecek bankanın ismi yazılı poliçe eşliğindeki vesaik karşılığında)
- Kabul ( üzerinde banka ismi yazılı ve belirli bir zamanda meselâ belirlene tarihten 30,60 veya 90 gün sonra ödenebilir poliçe eşliğindeki vesaik karşılığında )
- İştira ( akreditifi açan banka veya alıcı üzerine çekilmiş , görüldüğünde-sıght draft-veya görüldükten belirli bir süre sonra-time draft-ödenecek poliçe eşliğindeki vesaik karşılında)

2- Akreditif sizin ülkenizde mi, ithalat yapan ülkede mi yoksa üçüncü bir ülkede mi ödenebilicektir?

3- Sizin ve müşterinizin isim ve adresi tam ve doğru yazılmış mı?

4- Akreditif tutarı doğru mu ve anlaştığınız döviz cinsi üzerinde mi açılmış?

5- Akreditif, satış sözleşmenizin teslim şartların uyuyor mu? (mesela sizin esas teklifinizdeki veya proforma faturanızdaki, “ex Works” “free carrıer”, FAS,FOB,CF,CIF gibi uygunluğu)

6- Akreditifdeki malın tanımı, miktarı ve ağırlığı satış sözleşmenize uygunmudur?

7- poliçe talep ediliyorsa, mutabık kalındığı gibi düzenleşmidir?

8- Yükleme ve akreditif vadesi vesaiki sunulma süresi, akreditiften yararlanabilmesi için gerekli olan ; siparişin yerine getirilmesi, yükleminin yapılması ve vesaikin ibrazı için size yeterli zamanı veriyor mu?

9- Talep edilen yükleme vesaiki tipi uygun mudur? (Eğer yükleme vesaikiniz “karma nakliyat vesaiki” ise,aktarmaya izin verildiğini hatırlayın)

10-Akreditifte belirtilen riskleri kapsayan sigortayı temin edebilecek? Akreditifbir sigorta poliçesi mi yoksa sigorta vesaiki mi talep etmektedir?

11-Herhangi bir belgenin, herhangi bir deklarasyon, bildirim veya tasdiki içermesi isteniyor veya engelleniyor mu?

12-Luzumlu herhangi bir ithalat veya ihracat lisansını temin ettiniz mi?

13-Kısmi yüklemeye izin veriliyor mu?

14-Yükleme ile ilgili, yükleme tarihi, varış limanı gibi hususlar doğru mudur (kombine nakliyatta,akreditifte yükleme ve varış limanlarının gösterilmemesi esastır-mallarınızın teslim alınma ve teslim etme yerleri hariç)

15-Mallarınız güvertede istif edilmesi veya edileceği istenecek tipte ise,akreditif “güvertede taşınmasına izin verilmiştir (on-deck shipment allowed)”kaydını taşıyor mu?

Vesaikin Bankaya Sunulması:

Vesaiki bankanıza sunarken şu hususlardan emin olmalısınız:

- Vesaiki tam akreditifte istenildiği gibi sunuyorsunuz.
- Vesaikiniz adet, tip ve muhteva itibariyle tamam ve doğrudur
- Vesaikleriniz birbirine uygundur.
- Vesaikiniz,akreditifteki şart kılınan hususlara aynen uymaktadır.
- Vesaikin,mallarınızla alakalı olduğu (yükleme işaret ve paketleme numaraları aracılığı ile) teşhis edilebilir.
- Sigorta vesaikiniz akreditifte belirtilen tipte olmalı ve akreditifte tasrih edilen riskleri kapsamalıdır.
- Vesaikinizi bankaya mümkün olduğu kadar çabuk ibraz ediyorsunuz.Onları yükleme vesaikinin düzenlenmesinden itibaren belirlenen sürede ve akreditif vadesi içinde sunmalısınız.
Herhangi bir farklılık (ihtilaf) halinde bedelin ödenmeyeceğini hatırlamalısınız.

Bazı Yaygın Faklılıkları:

İhracat vesaikiniz farklı sebeplerle düzenlenmelidir.Aldığınız akreditifte talep edilenler uygun hareket etmek zorunda olduğunuzu hatırlamalısınız.

İngiltere’deki muhtelif bankalarca gerçekleştirilen son bir çalışma, %20’nin üzerinde ihracat vesaikinin aşağıdaki üç nedenden biri dolaysıyla kabul edilmeyip reddedildiğini ortaya çıkarmıştı :

1- Vesaik bankaya ibraz edildiğinde akreditif vadesi sona ermiştir.
2- Vesaik akreditifte şart kılınan süreden sonra sunulmuştur.
3- Yüklenme geç yağılmıştır.

Bankalarca; vesaikini kabul edilmemesinin diğer nedenleri şöyledir:

- Yükleme vesaiki “Clause” ludur.(Yani “temiz” bir vesaik değildir.)
- Akreditifte özel olarak yetki verilmediği halde yükleme vesaiki çarter parti( charter party bill of lading) tahtında tanzim edilmiştir.
- Akreditifte yüklemenin yapılmış olması istenildiği halde, malların yüklendiğine ilişkin bir açıklık yoktur.
- Taşıma, akreditifte belirtilenlerin dışındaki limanlar arasında yapılmıştır.
- Akreditifte izin verilmediği halde, mallar güverteye yüklenmiştir.
- Sunulan sigorta vesaiki akreditifte istenilen tipten değildir.
- Sigorta, akreditifte belirtilen döviz cinsinin dışında bir döviz ile ifade edilmiştir
- Yükleme eksik sigortalanmıştır.
- Sigorta, yükleme veya sevk tarihinden itibaren geçerli değildir.
- Vesaikler muhteva olarak birbirine uygun değildir.
- Malların faturalardaki tanım veya yazılışı akreditiftekinden farklıdır.
- Fatura ve poliçelerdeki meblağlar farklıdır.
- Malların ağırlıkları belgeler arasında farklıdır.
- Belgeler arasında, malların işaret ve numaraları farklıdır.
- Keşide edilen meblağ akreditiftekinden daha azdır. (Akreditifte kısmi sevkiyata izin verilmediği zaman)
- Akreditifteki meblağ asılmıştır.
- Navlunun ödenip ödenmediği konşimentoda açık değildir.
- Yükleme düşüktür. Mesela yüklenmesi sipariş edilen meblağdan azdır.
- Akreditifte istenilen belgeler eksiktir.
- Poliçe yanlış taraf üzerine düzenlenmiştir.
- Poliçe belirli olmayan bir tarihte ödenebilecektir.
- Konşimento, sigorta vesaiki veya poliçe doğru ciro edilmemiştir.
- Navlun hesabının fotokopisi iliştirilmemiştir.(Akreditifte talep edildiği zaman)
- Belgelerde aranılan imzalar ve tanıklar yoktur.
- Müsaade edilmediği halde , belgeler mathu(kopya)imzalar taşımaktadır.

İhracat vesaikinizde yapılan hatalar ve farklılıklar düzeltilerek tanınan zaman limitleri içinde vesaik tekrar sunulmazsa, akreditif karşılığında tarafsız ödeme yapılma hakkını kaybedersiniz.(Bazı hallerde farklılıkların düzeltilmesi mümkün olabilir. Fakat bu düzeltmenin yapılarak vesaikin tekrar sunulması akreditif vadesi ve yükleme vesaikini tanzimi tarihinden itibaren geçerli olan belirlenmiş süre içinde olması zorunludur.

Bazı hallerde farklılıkla alâkalı teminat vererek bankayı tarafınıza ödeme yapmasına ikna edebilirsiniz. Fakat bu parayı almaya otomatik olarak yetkili kılınacağınız anlamına gelmez.Alıcınız farklılığı onaylamayı reddederse aldığınız parayı ve ilâve olarak faizini geri ödemek zorunda kalırsınız.

Daha fazla bilgi için kaynak:

Akreditiflerin çoğunu konu olduğu “Vesikalı krediler hakkında yeknesa kaide ve teamüller-Uniform Customs and Practice for Documentary Credıts”i de içeren, Uluslar arası Ticaret Odası (ICC)nin bir yayımı olan “guıde to Documentary Credit Operations” akreditifleri hakkında daha fazla bilgi sağlayabilirsiniz.Bu yayım “ICC Servıces S.A.R.L 38 Cours Albert 1er, E 75008 Paris, FRANCE (veya Türkiye’de, MTO Türkiye Milli Komitesi Bakanlıklar 149, Atatürk Bulvarı,Ankara)” adresine temin edilebilir.