2-Dünya'da ve Türkiye'de Tarım Ürünleri Ticareti

Türkiye tarım ürünleri dış ticaretinde geniş ve verimli arazilerine rağmen büyük bir pay alabilmiş değildir. Buna rağmen dünya ihracatında ilk 20 ülkeden biridir. DTÖ verilerine göre 2005 yılındaki 8 milyar dolarlık ihracatıyla, ülkemiz, dünya tarım ürünleri ihracatında 16. sırayı almıştır.

Dünya ticaretinde hem ihracatta hem de ithalatta en büyük pay sahibi ülkeler gelişmiş ülkelerdir. Avrupa Birliği, ABD, Çin, Kanada, Brezilya ve Avustralya tarım ürünlerinde önemli bir paya sahiptir. Japonya ise ithalatçı olarak öne çıkan bir ülkedir.

Tablo 1: Dünya tarım ürünleri ihracatında önde gelen ülkeler, 2005 (milyar dolar)

İHRACAT			İTHALAT
	2005			2005
Avrupa Birliği (25)	369,71		Avrupa Birliği (25)	398,88
AB (25) dışına ihracat	84,06		AB (25) dışından ithalat	113,23
ABD	82,67		ABD	95,80
Kanada	41,18		Japonya	65,95
Brezilya	35,04		Çin	45,19
Çin	28,71		Kanada	21,46
Avustralya	21,21		Rusya	19,29
Arjantin	19,18		Güney Kore	16,77
Tayland	17,82		Meksika	16,45
Rusya	14,87		Hong Kong	11,09
Endonezya	14,32		ülke içinde tüketilen	7,31
Malezya	13,38		Tayvan	9,48
Yeni Zelanda	13,01		Suudi Arabistan	9,07
Meksika	12,72		İsviçre	8,25
Hindistan	10,13		Hindistan	7,67
Şili	10,10		Malezya	7,24
Türkiye	8,08		BAE	7,24

Kaynak: WTO International Trade Statistics 2006 (DTÖ verilerinde sektör sınıflandırması SITC 3. Revizyon’a göredir. Bu sınıflandırmaya göre tarım ürünleri 27. ve 28. fasıllar hariç 0,1,2 ve 4. bölümleri içermektedir.)

DTÖ verileri ülkemiz için 8 milyar dolar rakamını gösterse de, sınıflandırma farklılığı nedeniyle, ülkemizde gümrük tarife fasılları bazında açıklanan tarım ürünleri ihracat rakamı 2005 yılı için 9 milyar dolardır. 2006 yılında ise 10 milyar dolara yaklaşan bir ihracat hacmi yakalanmıştır. Tarımda üretimin bir yıl iyi, bir yıl kötü geçmesi eğilimine rağmen, son üç yılda hem üretim hem ihracat üst üste büyüme sağlanmıştır.

Tablo 2: Seçilmiş Fasıllara Göre Tarım Ürünleri Dış Ticaretimiz (1000 $)

		İHRACAT				İTHALAT
				Değişim				Değişim
Fasıllar		2005	2006	(%)		2005	2006	(%)
Toplam Tarım		9.228.245	9.771.947	5,89
01- Canlı hayvanlar		5.180	8.456	63,2		14.074	15.318	8,8
07- Yenilen sebzeler		533.203	683.542	28,2		-	-	-
08- Yenilen meyveler		2.501.037	2.380.360	-4,8		-	-	-
09- Kahve, çay ve baharat		64.359	70.272	9,2		-	-	-
10- Hububat		114.646	200.941	75,3		189.575	161.990	-14,6
11- Değirmencilik ürünleri		483.572	317.524	-34,3		-	-	-
12- Yağlı tohum ve meyvalar		96.607	116.090	20,2		697.714	614.736	-11,9
15- Hayvansal, bitkisel katı ve sıvı yağlar		502.911	510.901	1,6		723.862	898.290	24,1
17- Şeker ve şeker mamulleri		202.307	273.759	35,3		-	-	-
18- Kakao ve kakao müstahzarları		243.688	270.580	11,0		-	-	-
19- Hububat, un, nişasta, süt müst.		348.444	395.683	13,6		76.008	95.673	25,9
20- Sebze ve meyve.elde edilen müst.		1.281.470	1.117.467	-12,8		46.934	56.516	20,4
21- Yenilen çeşitli gıda müstahzarları		235.660	324.696	37,8		-	-	-
22- Meşrubat, alkollü içkiler ve sirke		148.627	142.748	-4,0		-	-	-
23- Gıda sanayiinin kalıntı ve döküntüleri		-	-	-		341.386	315.216	-7,7
24- Tütün ve tütün mamulleri		590.047	684.618	16,0		275.504	255.230	-7,4
44- Ağaç ve ahşap eşya		249.515	331.331	32,8		795.368	929.188	16,8

Kaynak: TUIK, TIM